Hemipleji, beyin hasarı sonucunda vücudun bir yarısında güç ve hareket kaybı ortaya çıkması halini tanımlar. Hemiplejik hastalar için rehabilitasyon sürecinde yaygın olarak kullanılan dört egzersiz yaklaşımı aşağıda özetlenmiştir. Her bir yaklaşım, bireyin mevcut fonksiyonel düzeyi ve ihtiyaçlarına göre uyarlanmalıdır.
- Nörofizyolojik Temelli Yaklaşımlar
- Beyin hasarının ardından nöroplastisiteyi desteklemek için uygulanır.
- Bobath Yaklaşımı: Kas tonusunu dengelemeye, doğru postürü ve hareket kalitesini kazandırmaya odaklanır.
- PNF (Proprioseptif Nöromusküler Fasilitasyon): Kas-iskelet sistemi üzerinde proprioseptif girdileri artırarak kas kuvveti ve kontrolünü geliştirmeyi hedefler.
- Pasif ve Aktif Egzersizler
- Pasif egzersizlerde, fizyoterapist veya bir yardımcı kişinin desteğiyle felçli bölge hareket ettirilir; eklem hareket açıklığını korumaya ve kas tonusunu dengelemeye yöneliktir.
- Aktif egzersizlerde ise hasta, kendi kas aktivitesini kullanarak hareket yapar; kas gücünün ve hareket açıklığının artırılmasına, fonksiyonel becerilerin geliştirilmesine hizmet eder.
- Denge ve Koordinasyon Egzersizleri
- Oturma, ayakta durma ve yürüme gibi temel denge görevlerinde baş-boyun-gövde koordinasyonunu güçlendirmeyi amaçlar.
- Örnekler: Tek ayak üzerinde durma çalışmaları, denge tahtası egzersizleri, adım alma ve yön değiştirme alıştırmaları.
- Fonksiyonel Egzersizler
- Günlük yaşam aktivitelerinin tekrar kazanılmasına odaklanır.
- Örnekler: Giyinme, yemek yeme, oturma-kalkma gibi işlevsel hareket kalıplarının simülasyonu yoluyla uygulanan alıştırmalar.
Her yaklaşımın doğru doz ve yoğunlukta uygulanabilmesi; egzersizlerin hastanın bireysel gereksinimlerine, tıbbi durumuna ve iyileşme aşamasına göre planlanması büyük önem taşır. Bu nedenle hemipleji rehabilitasyonunda, programın hazırlanması ve ilerleyişinin değerlendirilmesi için mutlaka lisanslı bir fizyoterapistten destek alınmalıdır.